Ryszard Smolak

W siedemnastym roku życia, (po dwuletnim poruszaniu się na czterech lub dosłownie na pupie) już na wózku opuszcza oświetlaną jeszcze lampami naftowymi wieś, wyjeżdżając w Polskę by chłonąć wszystko, co w jego już nie-chodzeniu możliwe, a przede wszystkim na niestety, nie spowalniającą progresu „jego” zaniku mięśni, rehabilitację, łapiąc po drodze co się dało. – Wrócił po pięciu latach i z braku innych możliwości przez siedem lat pracował chałupniczo, przerywając monotonię zaledwie brzdąkaniem (podkreśla) na kupionym za swoją nędzną roczną pensję, zdezelowanym (pierwszym w gminie) pianinie i pisaniem – już przy żarówce – rymowanek, między innymi dla utworzonego wraz ze studiującymi rówieśnikami, kabaretu. – Proponowano im występ w Gardzienicach – pod warunkiem korekty niewygodnych ówczesnym czasom, tekstów. – Rysiek kategorycznie odmówił.Na początku stycznia 1983 roku, przekazuje praktycznie niewykorzystany instrument swojej młodszej siostrze  (już w niedalekiej przyszłości nauczycielce muzyki) i już na stałe, i z własnej woli (choć z żalem „zdradzanej” przyrody), opuszcza wieś, w której zostawia – jak pisze w swoim poemacie – „tęsknotę do śladów stóp”, by samemu, bez windy, bez telefonu zamieszkać w swojej „przechowalni bagażu” przy ulicy Polnej w wybranych przez niego Puławach.

– Z braku wyboru, kontynuuje pracę chałupniczą, doskonaląc swoją – nie tylko do niej – cierpliwość. Przez cztery kadencje jest członkiem rady nadzorczej w spółdzielni inwalidów w Puławach, przewodniczącym komisji organizacyjnej i rehabilitacyjnej tej spółdzielni. Angażując się w rozpoczęte jeszcze na wsi społecznikostwo, współtworzy zmniejszające bariery społeczne i architektoniczne, zmieniające mentalność środowiska, struktury. – W 1990 roku współtworzy „Towarzystwo Przyjaciół łudzi Niepełnosprawnych Misericordes”, zostaje jego pełnomocnikiem, następnie wiceprezesem. – Którego siedzibą przez kilkanaście lat jest jednopokojowe mieszkanie Rycha – do czasu powstania Centrum Integracyjno-Rehabilitacyjnego w Puławach, w powstanie którego włożył mnóstwo swego zaangażowania.W 2002 roku kończy bez mała 27-letni staż pracy nakładczej. – zostaje radnym IV kadencji. Następnie za swoją ponad dwudziestoletnią pracę społeczną zostaje wyróżniony ogólnopolskim tytułem „Społecznika Roku 2005” przez Fundację Pomoc Społeczna SOS Jacka Kuronia i Wisławy Szymborskiej – Społecznicy Społecznikom. W 2010 roku ponownie zostaje wybrany do Rady Miasta Puławy VI kadencji. Przez trzy kolejne kadencje pełni funkcję przewodniczącego Powiatowej Społecznej Rady ds. Osób Niepełnosprawnych – powoływany do niej przez trzech kolejnych puławskich starostów. Od powstania Centrum Integracyjno-Rehabilitacyjnego jest członkiem jego rady programowej.Jest członkiem Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, członkiem grup roboczych „Niebieskiej Karty” Zespołu Interdyscyplinarnego.Powoływany przez Dyrektora Wojewódzkiego Oddziału PFRON brał udział w komisji rozdzielającej środki dla osób niepełnosprawnych. Również społecznie pracował w  posiedzeniach  komisji  PCPR  dotyczących programów PFRON-owskich.Powoływany również do Miejskich Komisji Konkursowych.  Odznaczony medalem „Za zasługi dla Puław”.

      Prywatnie i z wewnętrznej potrzeby – wyznaje – bywa poetą, choć wcale nie stroni od swoich spotkań autorskich. Od lat jest również społecznym jurorem kilku miejscowych konkursów literackich. Artykuły Rycha publikowane na  łamach LOS-su, cieszyły się zainteresowaniem.Jego twórczość poetycka gościła w wielu literackich czasopismach m.in. w „Akancie”, „Tece Puławskiej”, „Metaforze”, „Prolibrisie”, „Nestorze”, „Scriptores Scholarum”, „Magazynie Twórczym Polska-Canada”, Kwartalniku literacko-artystycznym „Afront”, almanachach pokonkursowych, we „Wspólnocie” i innych regionalnych czasopismach.Jego fraszki nadawało Radio Lublin.Jako poeta jest nagradzany i wyróżniany również w prestiżowych konkursach literackich :- Wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim im. Włodzimierz Pietrzaka.- Nominacja do głównej nagrody za najlepszy debiut roku 2010. tomiku „Zastępczy życiorys i inne wiersze” (Wydawnictwo „Norbertinum”) w XVII Konkursie Literackim im Anny Kamieńskiej.- Wyróżnienie w Polonijnym i Ogólnopolskim Konkursie Literackim im. Leopolda Staffa w 2013 r.-  Druga nagroda w X Konkursie Poetyckim „Echo moich gór” w 2013r.- Główna nagroda za najlepszy tomik poezji 2014 roku „Ukrzyżowane pejzaże” (Wydawnictwo „Norbertinum”) w XXI Konkursie Literackim im. Anny Kamieńskiej.W 2017 roku w krakowskim Wydawnictwie „Miniatura” ukazał się jego, wzbudzający zainteresowanie, poemat „Tristesse”. Ryszard bierze czynny udział w życiu kulturalnym Puław.– Fragment poematu „Zastępczy życiorys” cytowano w trakcie jednego z koncertów trwającego od 2010 roku Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej w kościele św. Brata Alberta w Puławach.Natomiast młodzież z Teatru „Gdańska 4” pod kierunkiem Huberta Domańskiego, zaprezentowała wokalno-muzyczne spojrzenie na poezję z tomu „Ukrzyżowane pejzaże” w puławskim MDK-u.     Obecnie Ryszard w antraktach codziennych zajęć kontynuuje pracę nad kolejnym tomikiem poezji. Jest w trakcie przerwanego kilkanaście lat temu pisania powieści. Pracuje nad autobiografią – składającą się z już publikowanych, autonomicznych opowiadań.

Niestety, nie jest już w stanie nawet pięciu minut utrzymać w dłoni pióra. Na łóżko przesuwa się ze swojego elektrycznego wózka przez ponad godzinę – nim niemal bezwładnie „bachnie” na poduszkę. Sam się nie podnosi, nie ubiera, nie przekręca o własnych siłach. Sam również nie jest w stanie wejść na wózek. – Nie mówiąc już o samodzielności w toalecie. – Mimo tego, od ponad trzydziestu lat zamieszkiwania w Puławach nie korzysta z usług opiekuńczych MOPS-u, który swego czasu nawet kierował do Rycha poszczególne osoby względem porad odnośnie radzenia sobie w podobnych sytuacjach.       – Stąd tak mało już czasu na pracę społeczną i …pisanie – stwierdza z wcale nie udawanym uśmiechem.      – Zatem, trzeba się śpieszyć… – dodaje.– zanotowała:
Małgorzata Klinkosch– nauczyciel w Młodzieżowym Domu Kultury w Puławach